Ziad Kalthoum: “Οι γιοι του Σίσυφου αναδύονται μέσα από το Taste of Cement” (video)

Ένα αντισυμβατικό ντοκιμαντέρ – έκθεση  για τους Σύρους οικοδόμους που χτίζουν νέους ουρανοξύστες στη Βυρηττό, στα συντρίμμια του Λιβανέζικου εμφυλίου πολέμου, την ώρα που  τα δικά τους σπίτια στη Συρία…βομβαρδίζονται, υπογράφει ο σκηνοθέτης Ziad Kalthoum, στην βραβευμένη ταινία του “Taste of Cement”, που  προβάλλεται αύριο (Παρασκευή 18/01) στις 18:15 το απόγευμα, στο Αμφιθέατρο “Θοδ.Αγγελόπουλος”, του Εργατικού Κέντρου Καλαμάτας, σε πρώτη πανελλήνια προβολή.

Μιλώντας για τα μηνύματα της ταινίας, ο Kalthoum εκφράζει την πεποίθηση ότι  ζούμε μια «τσιμεντένια» εποχή ανάμεσα στη Συρία και το Λίβανο για να προσθέσει ότι ο βασικός στόχος του ντοκιμαντέρ ήταν “να δείξουμε  πώς το σύστημα βλέπει τους ανθρώπους, σαν μια ανώνυμη ομάδα, χωρίς ονόματα, χωρίς βιογραφικά και ιστορικά στοιχεία. Είναι σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος. Σαν το σύστημα να τους χρησιμοποιεί απλώς ως μηχανές”.

Ο Kalthoum δηλώνει ότι δυσκολεύτηκε πάρα πολύ για να δημιουργήσει ένα τέτοιο “αντισυμβατικό” ντοκιμαντέρ και όχι ενα “κλασικό”,όπως λέει.

“Είναι πολύ εύκολο να βάλεις κάποιον να μιλάει μπροστά από την κάμερα και στη συνέχεια να επιλέξεις στο μοντάζ εκείνα τα κομμάτια που σου αρέσουν.  Δεν ήθελα να γυρίσω ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ”, εξηγεί, υποστηρίζοντας ότι για τον ίδιο, δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ. “Μια ταινία είναι μία ταινία. Δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες που να διαχωρίζουν τα δύο είδη”,σημειώνει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι εκείνο που διαφέρει στην ταινία του είναι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία του υλικού, η οποία διαφέρει από εκείνη ενός κλασικού ντοκιμαντέρ.

Ο ήχος, μέρος της γλώσσας της ταινίας

Στο “Taste of Cement” ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επεξεργασία του ήχου. Μιλώντας για το θέμα, ο σκηνοθέτης σημειώνει:

“Πολύ συχνά σε ένα ντοκιμαντέρ ο ήχος είναι αδιάφορος. Συνήθως τον κάνεις πιο καθαρό, προσθέτεις και λίγη μουσική και αυτό είναι όλο. Για μένα ωστόσο ο ήχος είναι εξίσου σημαντικός με την εικόνα. Δεν βλέπουμε μόνο, ακούμε επίσης. Για αυτό χρειαζόμαστε κάτι ανάμεσα στον ήχο και στην εικόνα. Οι ήχοι που χρησιμοποιήσαμε εμείς είναι απολύτως φυσικοί. Δεν προσθέσαμε καθόλου μουσική. Ηχογραφήσαμε αρχικά το κτίριο και τις μηχανές και αργότερα ο Ansgar Frerich, ο παραγωγός και σχεδιαστής ήχου, δημιούργησε την κατάλληλη ατμόσφαιρα. Μία πραγματική ισορροπία ανάμεσα στο κτίριο και τους ανθρώπους, ώστε πολλές φορές νομίζεις ότι βρίσκεσαι εκεί , στον ίδιο χώρο, μαζί τους. Σε άλλες περιπτώσεις,  υπάρχει μια αντίθεση ανάμεσα τους. Αυτό είναι πάλι μέρος της γλώσσας της ταινίας. Στην πραγματικότητα καθοδηγεί το κοινό από το ένα επίπεδο στο άλλο”.

«Οι γιοι του Σίσυφου»

Μιλώντας για την δομή των γυρισμάτων, ο Kalthoum αναφέρει: “Είχαμε μόλις έντεκα ημέρες γυρισμάτων, οπότε εστιάσαμε κυρίως στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Σε όλες εκείνες τις επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα από τη στιγμή που ανοίγουν τα μάτια τους. Αποφασίσαμε να μην χρησιμοποιήσουμε συνεντεύξεις. Απλώς να παρακολουθήσουμε την ομάδα και να αναδείξουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι τίποτα άλλο παρά σκλάβοι του συστήματος. Πώς εργάζονται και τρώνε μαζί, πώς παρακολουθούν την καταστροφή των σπιτιών τους από την τηλεόραση και πώς πέφτουν για ύπνο μαζί. Ο βασικός στόχος ήταν να δείξουμε πώς το σύστημα βλέπει τους ανθρώπους. Σαν μια ανώνυμη ομάδα, χωρίς ονόματα, χωρίς βιογραφικά και ιστορικά στοιχεία. Είναι σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος. Σαν το σύστημα να τους χρησιμοποιεί απλώς ως μηχανές.

Όπως μάλιστα σημειώνει ο σκηνοθέτης του “Taste of cement”, στην αρχή ήθελε να ονομάσει την ταινία «Οι γιοι του Σίσυφου», καθώς οι άνθρωποι αυτοί μοιάζουν να ζουν το μαρτύριο αυτό. “Επαναλαμβάνουν  τις ίδιες δραστηριότητες καθημερινά. Μεταφέρουν το τσιμέντο ψηλά, το εναποθέτουν στη στέγη, στη συνέχεια κατεβαίνουν και την επόμενη ημέρα, επαναλαμβάνουν ακριβώς τις ίδιες δραστηριότητες.

Το μόνο που αλλάζει είναι ότι κάθε δύο εβδομάδες, περίπου, προστίθεται ένας καινούριος όροφος. Πρόκειται για ένα σύμβολο του καπιταλισμού, όπου στόχος είναι η συνεχής άνοδος, χωρίς σταματημό”, εξηγεί ο Kalthoum.

Ο ίδιος εκφράζει την πεποίθηση ότι  ζούμε μια «τσιμεντένια» εποχή ανάμεσα στη Συρία και το Λίβανο.

“Όταν τέλειωσε ο πόλεμος στον Λίβανο,σημειώνει, κάλεσαν την πρώτη γενιά από Σύρους εργάτες. Αυτοί οι άνθρωποι έμειναν 10-15 χρόνια στη χώρα, μάζεψαν κάποια χρήματα και στη συνέχεια επέστρεψαν στην πατρίδα τους για να χτίσουν τα σπίτια εκείνα στα οποία επρόκειτο να στεγάσουν τις οικογένειες τους. Με το ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία, αυτά τα σπίτια καταστράφηκαν. Έγιναν κυριολεκτικά σκόνη. Από τη σκόνη στο σπίτι και από το σπίτι στη σκόνη. Πάλι μακρυά από το σπίτι σου, σ’ ένα καινούριο σπίτι, να περιβάλλεσαι και πάλι από τσιμέντο”.

*Η ταινία του Ziad Kalthoum “Taste of cement” έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ Visions du Reel της Ελβετίας, το 2017, αποσπώντας το πρώτο βραβείο. Έκτοτε έχει προβληθεί και σε άλλα φεστιβάλ.