Το Λιμάνι της Καλαμάτας – Μια Παραμελημένη Στρατηγική Υποδομή Εθνικής Σημασίας

Ανοικτή Επιστολή Γιώργου Καραμπάτου

Εκτελ. Δ/ντής «Δρόμοι της Ελιάς»

Πρόεδρος Δικτύου Ελαιοπαραγωγών Πόλεων της Μεσογείου (RECOMED)

τέως Πρόεδρος Επιμελητηρίου Μεσσηνίας

Καλαμάτα 5 Αυγούστου 2024

Με αφορμή τις πρόσφατες συζητήσεις για ένα ακόμη Master plan γύρω από το μέλλον του λιμανιού της Καλαμάτας, θεωρώ υποχρέωσή μου να μοιραστώ δημόσια ορισμένες σκέψεις και σοβαρές ανησυχίες.

Το λιμάνι της Καλαμάτας, όπως και ο σιδηρόδρομος, αποτελούν στρατηγικές υποδομές ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της πόλης μας, της Μεσσηνίας και ολόκληρης της Πελοποννήσου. Ωστόσο, από την περίοδο των σεισμών του 1986, παρατηρείται μια συστηματική υποβάθμιση του ρόλου τους στα αναπτυξιακά σχέδια της περιοχής.

Η τότε πανίσχυρη δημοτική αρχή, υπό τον Σταύρο Μπένο, εκτός από τις σημαντικές κοινωνικές υποδομές που δημιούργησε, επέλεξε να επικεντρωθεί σε ένα μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στον επιδοτούμενο πολιτισμό, παραβλέποντας το παρελθόν, την βιομηχανική ιστορία, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν το λιμάνι και ο σιδηρόδρομος. Αυτή η προσέγγιση, δυστυχώς, συνεχίστηκε και από μεταγενέστερες δημοτικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης αυτής του Παναγιώτη Νίκα.

Είναι κρίσιμο να τονιστεί ότι οι δημοτικές αρχές διαχρονικά δεν είχαν ποτέ στα σχέδιά τους την ουσιαστική αναβάθμιση του λιμένα. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ουδέποτε αναζήτησαν τεχνοκράτες και ειδικούς για να διαχειριστούν και να αναπτύξουν το λιμάνι. Αντ’ αυτού, τα διάφορα master plan που εκπονήθηκαν κατά καιρούς φαίνεται πως είχαν ως κύριο στόχο να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και να μετατοπίσουν την ευθύνη από τις δημοτικές αρχές, παρά να προσφέρουν ουσιαστικές λύσεις.

Η μεταφορά της διαχείρισης του λιμανιού στον Δήμο, αίτημα όλων των δημοτικών αρχών χωρίς να κατανοούν το μέγεθος της ευθύνης που αναλάμβαναν για την διαχείριση στρατηγικών υποδομών εθνικής σημασίας και να αποτελέσει ευκαιρία για την αναβάθμισή του, οδήγησε σε περαιτέρω υποβάθμιση του ρόλου του. Σήμερα, υπάρχουν προτάσεις που θα μετέτρεπαν το λιμάνι σε χώρο αναψυχής, πάρκινγκ αυτοκινήτων και πολυτελή σκάφη (Μέγα γιοτ), αγνοώντας πλήρως τον στρατηγικό του χαρακτήρα.

Είναι επιτακτική ανάγκη να τονιστεί ότι τα λιμάνια υπόκεινται σε αυστηρούς διεθνείς κανονισμούς, οι οποίοι δεν επιτρέπουν εντός του λιμενικού χώρου δραστηριότητες όπως ποδηλατάδες, περιπάτους και πάρκινγκ αυτοκινήτων. Οι προτάσεις για τέτοιες χρήσεις όχι μόνο παραβιάζουν αυτούς τους κανονισμούς, αλλά και υπονομεύουν τον πρωταρχικό ρόλο του λιμανιού ως κρίσιμης υποδομής μεταφορών και εμπορίου.

Η πλήρης αδιαφορία των δημοτικών αρχών έγινε ιδιαίτερα εμφανής στον τρόπο που χειρίστηκαν την ακτοπλοϊκή σύνδεση Καλαμάτας με Κύθηρα και Κρήτη. Το αποτέλεσμα ήταν να χαθεί μια ακόμη μεγάλη ευκαιρία για την πόλη μας. Αυτή η αποτυχία είχε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για πολλούς Καλαματιανούς που είχαν επενδύσει στο εγχείρημα και στις προοπτικές που αυτό υποσχόταν.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι το λιμάνι της Καλαμάτας δεν είναι απλώς ένα τοπικό περιουσιακό στοιχείο, αλλά μια εθνική υποδομή με δυνατότητες που εκτείνονται πέρα από τα όρια της πόλης μας.

Η πρόσφατη ανακοίνωση (TornosNews.gr 29.07.2024) της MSC Cruises με τίτλο, “Επιπλέον κρουαζιέρες τη χειμερινή περίοδο με ελληνικά λιμάνια” για νέα δρομολόγια κρουαζιέρας στη Μεσόγειο αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα των ευκαιριών που χάνουμε λόγω της έλλειψης στρατηγικού σχεδιασμού και ουσιαστικής διαχείρισης.

Είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε ότι η διαχείριση ενός λιμανιού απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες. Ένας αποτελεσματικός διαχειριστής λιμένα πρέπει να γνωρίζει πώς να “πουλήσει” το προϊόν που λέγεται λιμάνι. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κατανοεί σε βάθος τις ανάγκες των εν δυνάμει πελατών και να έχει την ικανότητα να τις ικανοποιεί. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να γνωρίζει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να ευαισθητοποιήσει και να προσελκύσει πιθανούς συνεργάτες, ώστε να ενδιαφερθούν για το λιμάνι και να επιδιώξουν συνεργασία.

Για παράδειγμα, οι εταιρείες κρουαζιέρας αυτή την περίοδο ετοιμάζουν το πρόγραμμά τους για τον επόμενο χρόνο. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου προώθησης και μάρκετινγκ για το λιμάνι της Καλαμάτας. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ένα τέτοιο σχέδιο έχει καταρτιστεί ή εφαρμόζεται. Αυτή η έλλειψη στρατηγικής προσέγγισης στερεί από την πόλη μας και την ευρύτερη περιοχή σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες.

Ωστόσο, η ευθύνη δεν βαρύνει μόνο τις τοπικές αρχές. Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι το αρμόδιο υπουργείο και η κυβέρνηση επιτρέπουν την υποβάθμιση λιμένων που έχουν χαρακτηριστεί από την πολιτεία ως εθνικής σημασίας. Αυτή η στάση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις αντιλήψεις ορισμένων δημοτικών παραγόντων του παρελθόντος, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι “το λιμάνι είναι της Καλαμάτας και εμείς αποφασίζουμε εάν θα είναι λιμάνι ή κολυμβητήριο”. Τέτοιες απόψεις όχι μόνο είναι εσφαλμένες, αλλά και επικίνδυνες για το μέλλον αυτής της κρίσιμης υποδομής.

Έκκληση στην Δημοτική Αρχή, στις δημοτικές παρατάξεις, τους αρμόδιους φορείς, και ιδιαίτερα το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Καλαμάτας, να επανεξετάσουν τη στάση τους απέναντι στο λιμάνι. Είναι απαραίτητο να υιοθετηθεί μια προσέγγιση που θα αξιοποιεί την εμπειρία ειδικών στη διαχείριση λιμένων, θα σέβεται τους διεθνείς κανονισμούς και θα λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των εκπροσώπων της τοπικής οικονομίας και της εργασίας. Παράλληλα, θεωρώ αυτονόητο η κεντρική κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της και να διασφαλίσει ότι οι λιμένες εθνικής σημασίας, όπως αυτός της Καλαμάτας, θα αξιοποιηθούν πλήρως για το εθνικό συμφέρον.

Παράλληλα, είναι κρίσιμο να υποστηριχθούν οι πρόσφατες προσπάθειες για την επαναλειτουργία του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου, ο οποίος συνδέεται άμεσα με το λιμάνι και μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής. Αυτό αναδεικνύει και τη μοναδική θέση της Καλαμάτας ως κόμβου συνδυασμένων μεταφορών.

Τέλος να επισημάνω ότι το λιμάνι της Καλαμάτας αποτελεί κληρονομιά των προγόνων μας και ταυτόχρονα μια υπόσχεση για το μέλλον. Έχουμε χρέος να το διαφυλάξουμε και να το αναπτύξουμε προς όφελος των επόμενων γενεών. Ας μην επιτρέψουμε σε βραχυπρόθεσμες σκέψεις, περιορισμένα οράματα και αδιαφορία να καθορίσουν το μέλλον μιας τόσο σημαντικής υποδομής εθνικής σημασίας. Ευτυχώς, δεν είναι ακόμη αργά – υπάρχουν ευκαιρίες που μπορούμε και πρέπει να αξιοποιήσουμε, πάντα μέσα στο πλαίσιο των διεθνών κανονισμών και με γνώμονα την πραγματική ανάπτυξη του λιμανιού, της πόλης μας και της χώρας μας συνολικά.