Το 1821 μέσα από τα έργα του ζωγράφου Σωτήρη Τζαμουράνη

Το 2021 συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την έναρξη του απελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων και στην πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε, την Καλαμάτα, ο Μεσσήνιος ζωγράφος Σωτήρης Τζαμουράνης συμμετείχε στους εορτασμούς του Δήμου Καλαμάτας με την έκθεση ζωγραφικής στο Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο της ιστορικής  πόλεως τον Οκτώβριο του 2021 και στη συνέχεια, από τον Νοέμβριο και εξής,  στο Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας της Καλαμάτας.

Ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τα γεγονότα της Επαναστάσεως που έχουν διασωθεί μέσα από τα ιστορικά αρχεία, την τέχνη και τις προφορικές παραδόσεις και θέλησε να απεικονίσει ιστορικές μάχες στον Μοριά, κυρίως σε Μάνη, Μεσσηνία και Αρκαδία, στην καρδιά, δηλαδή, των επαναστατικών γεγονότων. Με το έργο του ο καλλιτέχνης διασώζει ιστορικές στιγμές και διδάσκει στις νεότερες γενιές ότι η απελευθέρωσή μας, ύστερα από 400 χρόνια δουλείας, ήρθε ύστερα από μεγάλες θυσίες. Σύμφωνα με τον ίδιο, κάθε φορά που τελείωνε έναν πίνακα ένιωθε την ανάγκη να κάνει κι άλλον, προσπαθώντας να νιώσει την αγωνία των πρωταγωνιστών, τις προσδοκίες τους και το χρέος τους απέναντι στα παιδιά τους, την πατρίδα τους και την πίστη τους.

Βλέποντας τα έργα του, τα οποία με τόση αγάπη δημιούργησε, έρχονται στο μυαλό μου μεγάλοι ζωγράφοι του 19ου αι. που εμπνεύστηκαν από την Επανάσταση, όπως οι Ευγένιος Ντελακρουά, Θεόδωρος Βρυζάκης, Νικόλαος Γύζης και πολλοί άλλοι. Δύο αιώνες μετά, ο καταξιωμένος σε Ελλάδα και εξωτερικό Σωτήρης Τζαμουράνης επιβεβαιώνει με τη θεματολογία των έργων του ότι η Ελληνική Παλιγγενεσία αποτελεί διαχρονικό θέμα για καλλιτέχνες, Έλληνες και ξένους. Ο αγώνας των υπόδουλων Ελλήνων για την ελευθερία τους θα αποτελεί πάντα πηγή έμπνευσης για όλους τους λαούς που πιστεύουν στα ιδανικά της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, ιδιαίτερα για τα έθνη που αγωνίζονται να τα αποκτήσουν.

Γεννημένος στην Καλαμάτα, ο ζωγράφος Σωτήρης Τζαμουράνης μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον με αγάπη για την πατρίδα, τους ήρωες, και με τις αφηγήσεις του παππού του από το Άκοβο που είχαν έντονες μνήμες από την Επανάσταση του 1821. Ήταν επόμενο να αποτυπώσει στα έργα του αυτές τις μνήμες, αλλά και γεγονότα που γνώρισε μέσα από περιγραφές.

Έτσι, στους πίνακες που εκτίθενται στις εκθέσεις ζωγραφικής για την Επανάσταση του 1821, βλέπουμε γνωστά θέματα όπως, για παράδειγμα, τη Δοξολογία στους Αγίους Αποστόλους, στις 23 Μαρτίου 1821, μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας, ή τις μάχες στο Βαλτέτσι, στα Κρεμμύδια, στο Μανιάκι και στη Δραμπάλα, αλλά και θέματα όχι τόσο προβεβλημένα μέχρι σήμερα, όπως η μάχη στη Σχοινόλακα της Πυλίας τον Μάρτιο του 1825, η μάχη στο Σιδηρόκαστρο Τριφυλίας, τον Απρίλιο του 1827, εναντίον του Ιμπραήμ, και οι θρυλικοί Αρκαδινοί Ντρέδες εν δράσει. Εντυπωσιάζουν οι πίνακες  με ειδικά θέματα, όπως το ξεφόρτωμα του μπαρουτιού στον Αλμυρό και η Μεσσηνιακή Γερουσία.

Η έκθεση των έργων του Σωτήρη Τζαμουράνη έχει παιδαγωγικό αλλά και θεματικό χαρακτήρα, καθώς απεικονίζονται σχεδόν με σειρά η προετοιμασία για την επανάσταση του ΄21, γεγονότα κατά τη διάρκεια αυτής, σημαντικές μάχες που έκριναν τον Αγώνα τα πρώτα έτη, αλλά και οι μάχες εναντίον του Ιμπραήμ, που εισέβαλε, τον Φεβρουάριο του 1825, με τον τουρκοαιγυπτιακό στρατό στη Μεσσηνία, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο τον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία. Μας κάνει εντύπωση ο τρόπος που απεικονίζονται από τον καλλιτέχνη οι συμπλοκές  πίσω από τα ταμπούρια, η αποφασιστικότητα των πολεμιστών αλλά και οι πολυπληθείς σε πρόσωπα μάχες με λεπτομέρειες στον οπλισμό,  την ενδυμασία αλλά και το τοπίο που τόσο εύστοχα εικονίζεται στα έργα.

Θα ήθελα, λοιπόν να συγχαρώ τον ζωγράφο Σωτήρη Τζαμουράνη και προτρέπω όλες και όλους, ιδιαίτερα όσους αγαπούν την τέχνη και την ιστορία, να επισκεφθούν την έκθεση που θα συνεχιστεί  στο Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας της Καλαμάτας και το πρώτοεξάμηνο του 2022. Τα έργα του κ. Τζαμουράνη αποτυπώνουν μία Ελλάδα αγωνιζόμενη για την Ελευθερία της, μία πατρίδα που γέννησε και ανέθρεψε ήρωες. Έναν υπερήφανο λαό που δίδαξε σε ολόκληρο τον κόσμο τι σημαίνει αρετή και ήθος.

Μαρία Κ. Λιακάκη

Διδάκτωρ Βυζαντινής Ιστορίας ΕΚΠΑ

Πρόεδρος Συνδέσμου Σιδηροκαστριτών Τριφυλίας