«Ταξίδι στα Κύθηρα» από τον Ορειβατικό Σύλλογο Καλαμάτας

Οι νησιώτικες εξορμήσεις του Συλλόγου διαφέρουν από τις συνηθισμένες στα βουνά και στα φαράγγια και γενικά στο φυσικό περιβάλλον γιατί προσφέρουν  ποικιλόμορφες επιλογές. Μαζί με τις πεζοπορικές δραστηριότητες και την επαφή με το φυσικό περιβάλλον μας δίνεται η δυνατότητα προσέγγισης των πολιτισμικών στοιχείων των τοπικών κοινωνιών από την Ιστορία  και την Παράδοση μέχρι την σύγχρονη καθημερινότητα των κατοίκων η οποία, ως επί το πλείστον, είναι προσαρμοσμένη σε Τουριστικές δραστηριότητες.  Αφορμή για αυτές τις εξορμήσεις ήταν, ότι τα περισσότερα, αν όχι όλα νησιά μας, έχουν καταφέρει τα τελευταία χρόνια να αναδείξουν τα Παλιά Μονοπάτια τους. Δηλαδή το παλιότερο Οδικό Δίκτυο που εξυπηρετούσε τις ανάγκες των προηγούμενων γενιών να το κάνουν προσβάσιμο στις σύγχρονες ανάγκες του Τουρισμού.

…«Μαλέα άκρα. Κατά ταύτην κείται Κύθηρα νήσος και πόλις και λιμήν. Κατά δε ταύτην έστι Κρήτη νήσος»… με αυτά τα λόγια μας δίνει τη γεωγραφική θέση του νησιού ο Σκύλακας στο έργο του Περίπλους τον 4^ο αιώνα π.χ.

Τρείς μέρες με πεζοπορίες από τη Χώρα στο Καψάλι, στο Φαράγγι των Μύλων μέχρι την Κάτω Χώρα στο Μυλοπόταμο, στην Παλιόχωρα και στο κάστρο της, στον Καραβά και τη βρύση του Αμήρ Αλή, στην Πλατιά  Άμμο μέχρι το Φάρο του Μουδαρίου.  Με επίσκεψη στην Μονή της Παναγιάς της Μυρτυδιώτισσας  Ενδιάμεσα κολύμπι στις όμορφες παραλίες στην Παραλία Μελιδονίου, στην Αγία Πελαγία, στην Πλατιά Άμμο, στον Αβλέμονα και το Καλαδί.

Η μακραίωνη παρουσία του Ανθρώπου στο νησί των Κυθήρων ξεκινά από την 9^η π.χ. χιλιετία και με την  επίσκεψή μας στο Αρχαιολογικό Μουσείο  είχαμε την ευκαιρία να την δούμε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας με τα πλούσια και θαυμαστά ανασκαφικά ευρήματα που εκθέτονται.

«Τα πέτρινα εργαλεία από την πρώτη εγκατάσταση στο νησί (9η-8η χιλιετία π.Χ), τα ευρήματα από την Μινωïκή αποικία στην Παλαιόπολη, τα σπάνια χάλκινα ειδώλια από το Μινωïκό ιερό κορυφής στον Άγιο Γιώργη στο βουνό, τα ειδώλια και κοσμήματα από το ιερό της Αθηνάς στο Παλαιόκαστρο, το μαρμάρινο λιοντάρι των Κυθήρων του 6ου αι. π.Χ., τα νομίσματα από το ιερό του Ποσειδώνα στην Αντιδραγονέρα».

Σημαντική και η συμβολή των πολυμέσων που χρησιμοποιεί το Μουσείο για να δώσει πληρέστερη εικόνα στον επισκέπτη!

Κάθε Κυριακή, εδώ και τετρακόσια χρόνια, στην  πλατεία του Ποταμού έρχονται από όλο το νησί να πουλήσουν τα προιόντα τους και να αγοράσουν ό,τι χρειάζονται για να συμπληρώσουν τις καθημερινές τους ανάγκες. Το παζάρι το ξεκίνησαν οι Σαμαρτζήδες του νησιού για να παραδίδουν τα σαμάρια των υποζυγίων σε αυτούς που τα είχαν παραγγείλει και σιγά-σιγά επεκτάθηκε στα αγροτικά και σε άλλα βιοτεχνικά είδη,  μας διηγείται ένας κάτοικος, με πείσμα στο λόγο του, ότι θα κάνει ότι μπορεί για να περισωθεί αυτό το παζάρι από την λαίλαπα των σύγχρονων τάσεων του εμπορίου.

Στον Μυλοπόταμο, το Φαράγγι των Μύλων, πάρα πολλών Μύλων,  ένα ταξίδι στην εποχή που τα σιτηρά ήταν τα βασικά αγροτικά  προιόντα  και κάλυπταν κάθε σπιθαμή καλλιεργήσιμης γης, με τους Μυλωνάδες να επεξεργάζονται, με τη δύναμη του νερού, τους κόκκους τους και να παράγουν το αλεύρι, βασικό στοιχείο για την παρασκευή της καθημερινής τροφής. Τα κτίρια των Μύλων ερειπωμένα αλλά επιβλητικά με χώρους που μαρτυρούν και την ταυτόχρονη χρήση για στέγη των Μυλωνάδων και δυνατότητα περιποίησης των πελατών τους για να προσελκύσουν όσο το δυνατόν περισσότερους. Μια «φαραγγοπολιτεία» δίπλα στα νερά του ποταμιού με τις μικρές λίμνες, τους καταρράκτες και τη πυκνή βλάστηση.  Περπατήσαμε  το παλιό μονοπάτι που  συνέδεε τους Μύλους και αντικρύσαμε τα  αγριοκάτσικα που απέμειναν από την παλιότερη πλούσια κτηνοτροφία του νησιού. Συνεχίσαμε στη γεμάτη  θυμάρι πλαγιά του βουνού για να φτάσουμε, μετά την κορυφή, στο ξωκκλήσι  της Ορφανής Παναγιάς και συνέχεια στη Κάτω Χώρα του Μυλοποτάμου και  στο κάστρο της με τις πολλές εκκλησίες.

Στην Παλιόχωρα,  καστροπολιτεία  και  Βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού, με πολλές εκκλησίες και αυτή, κτισμένη τον 12^ο μ.χ. αιώνα,  ανάμεσα στους απόκρημνους βράχους του βαθιού φαραγγιού το οποίο παρείχε προστασία από τις πειρατικές επιδρομές. Αισθανθήκαμε δέος μαθαίνοντας για την κατάκτησή του από τον Μπαρμπαρόσα και την σφαγή  που επακολούθησε!  Τόση καταστροφή που δεν κατοικήθηκε ποτέ ξανά.

Στο επιβλητικό κάστρο της Χώρας πάνω από το Καψάλι   περπατήσαμε ανάμεσα στα ερειπωμένα σπίτια, στην μπαρουταποθήκη, τη στέρνα, τις φυλακές, το διοικητήριο, τις εκκλησίες  και τα παλιά κανόνια. Πρωτοκτίστηκε το 13^ο μ.χ. αιώνα από τους Βενετούς και αποτελούσε στρατηγικό σημείο για τον έλεγχο της ναυσιπλοίας από το Κρητικό, το Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος. Απέναντί του μέσα στη θάλασσα ο πελώριος βράχος της Χύτρας που μέσα στη σπηλιές του φυτρώνει η  Σεμπρεβίβα  αλλιώς  Ελίχρυσος, το κίτρινο λουλούδι των Κυθήρων, σύμβολο της αιώνιας αγάπης! Δεν πήγαμε στο βράχο της Χύτρας, την είδαμε φυτρωμένη και ολόχρυση στο ξερό χώμα ανάμεσα στις πέτρες  πάνω στον τοίχο του κάστρου…!

Στην πεζοπορία από την Πλατιά Άμμο μέχρι τον Φάρο του Μουδαρίου  διαπιστώσαμε το κομβικό σημείο του νησιού. Μπροστά μας ο Λακωνικός κόλπος, αριστερά μας το Ταίναρο με την οροσειρά του Ταυγέτου και δεξιά μας ο Μαλέας. Πέρασμα  από τη Δυτική Μεσόγειο προς το Μυρτώο και το Αιγαίο Πέλαγος. Ο μεγαλοπρεπής Φάρος του, ύψους είκοσι πέντε μέτρων, παρέχει την αναγκαία ασφάλεια στην ρότα των πλοίων. Κοντά  στον Φάρο και η σπηλιά-καταφύγιο του Πάρι και της Ωραίας Ελένης.

Αποχαιρετώντας το νησί των Κυθήρων …!

Στη θάλασσά του, κατά τον Ησίοδο γεννήθηκε η Αφροδίτη.

Για χιλιετίες είναι σταυροδρόμι των θαλάσσιων διαδρομών της Μεσογείου με επιρροές, καταδρομές και κατακτήσεις  από τους Μινωίτες, τους Μυκηναίους και τους Φοίνικες παλαιότερα και στη συνέχεια από τους Σπαρτιάτες, τους Αθηναίους, τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς, τους Σταυροφόρους, τους Βενετούς, τους  Ρώσους, τους Γάλους και τους Βρεττανούς, και του κάθε είδους Πειρατές, δεν σταμάτησε να υπάρχει. Στις 28 Μαΐου 1864  ενώθηκε με την Ελλάδα.

Σήμερα βρίσκεται στο σύγχρονό του ιστορικό σταυροδρόμι. Να υποταγεί στην άναρχη τουριστική επιδρομή ή να βάλει φρένο και να κάνει ό,τι χρειάζεται για να περισώσει εκείνα τα στοιχεία τα οποία θα το κάνουν  ξεχωριστό τουριστικό προορισμό με σεβασμό στο Περιβάλλον, στην Ιστορία, στην Παράδοση και στον Άνθρωπο.

Πόσο μαγική θα ήταν η εικόνα, ξαναπερνώντας από τα Κύθηρα, να βλέπαμε στο Φαράγγι των Μύλων τους Μυλωνάδες να αλέθουν το σιτάρι, στα χωράφια να ανεμίζουν τα στάχυα, στις πλαγιές σειρές τα κλίματα, στα βουνά να βόσκουν τα κοπάδια, δίπλα στους ανθισμένους θάμνους του θυμαριού τα σπίτια των μελισσών, οι άνθρωποι να ξεδιψάνε στις πηγές και στις πλατείες των χωριών να σέρνεται ο Τσιριγώτικος χορός;

Θύμιος Αλεξόπουλος