Μνήμη Αλώσεως 29 Μαΐου 1453 – Μερικές σκέψεις για ένα τραγικό για τον Πολιτισμό γεγονός

Στις 29 Μαΐου 1453 έπεσε η Κωνσταντινούπολη στα χέρια των Οθωμανών του Μωάμεθ Β΄. Από τα γεγονότα της Αλώσεως του 1453 μπορούμε να εξαγάγουμε χρήσιμα για όλους συμπεράσματα.

1.Η αγωνία και ο αγώνας των Ελλήνων μέσα στην Ιστορία είναι διαχρονικοί στο να λένε τα μεγάλα ΟΧΙ στους εισβολείς, αλλά και να διασώζουν όχι μόνο τον Ελληνισμό αλλά και τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό.

Αυτοί που χαρακτήρισαν τον Κωνσταντίνο ως τον νέο Λεωνίδα του Ελληνισμού δεν είχαν άδικο. Το αιώνιο μήνυμα του Παλαιολόγου προς τον Μωάμεθ Β΄ «….κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεθα και ου φεισόμεθα της ζωής ημών» δεν είναι μία νέα εκδοχή του «Μολών λαβέ» των Θερμοπυλών;

Πιο πριν, όταν ο αυτοκράτωρ Λέων Γ΄ απέκρουε τους Άραβες μουσουλμάνους στην Μικρά Ασία, χαρακτηριζόταν ως νέος Μιλτιάδης. Από την αρχαιότητα ο Θεός και η Ιστορία μάς τοποθέτησαν σε αυτήν την μεριά του Κόσμου για να δημιουργούμε Πολιτισμό και με τις θυσίες μας να τον υπερασπιζόμαστε.

Και η Κωνσταντινούπολις, αφού προσέφερε τόσα στον Παγκόσμιο Πολιτισμό και άντεξε σε τόσες επιθέσεις και πολιορκίες, για 1000 έτη, από Άραβες, Ρώσους, Πέρσες, Σλάβους, Βουλγάρους, Σελτζούκους, Άβαρους, Νορμανδούς, στο τέλος μόνη και τραυματισμένη υπέκυψε. Το σκότος της Τουρκοκρατίας κάλυψε έναν γεμάτο αίγλη και πνεύμα Πολιτισμό.

2. Και τότε όμως τα εσωτερικά μας λάθη έδωσαν την κατάλληλη ευκαιρία στους εχθρούς του Ελληνισμού.

Τόσο σε επίπεδο ηγεσίας, με τις συχνές δυναστικές διαμάχες από τα μέσα του 11^ου αιώνος ως τα τέλη της ζωής της Αυτοκρατορίας, η αποδυνάμωση του άλλοτε ισχυρού Κράτους των Ρωμιών έδωσε την ευκαιρία στους εκ Δύσεως ιμπεριαλιστές και σε φιλόδοξους ηγέτες να οδηγηθούν σε συγκρούσεις, σε έριδες που έφεραν πιο κοντά το τέλος.

Ο εσωτερικός μας διχασμός επετάθη από την διαμάχη σχετικά με την Ένωση ή όχι των Εκκλησιών στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου, όταν χωρίστηκε ο λαός σε Ενωτικούς και Ανθενωτικούς.

Μα και μετά την βυζαντινή περίοδο, όταν πήραμε τα όπλα για να διώξαμε τους Τούρκους κατακτητές, πόσες φορές δεν μας κατέστρεψε η διχόνοια; Κινδυνεύσαμε να χάσουμε την Ελευθερία μας μετά το 1821, μετά από έναν αιώνα την ηρωική περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) την διαδέχθηκε ο καταστροφικός Εθνικός Διχασμός, ενώ το θρυλικό Έπος του 1940-1941 στα βουνά της Βορείου Ηπείρου το κάλυψαν οι μικρότητες και οι προδοσίες της Κατοχικής και της Μετακατοχικής περιόδου. Μα και σήμερα, που απειλούμαστε από ορατούς ή αόρατους εχθρούς, μήπως σκεφτόμαστε να είμαστε ενωμένοι και να βάζουμε πέρα τους εγωισμούς ;

3.Η αδράνεια των Δυτικοευρωπαίων για την ήττα και την απώλεια της Κωνσταντινουπόλεως ήταν ένα έγκλημα απέναντι στον Πολιτισμό.

Αυτό είχε σημειώσει ο μεγάλος συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ. Και μήπως είχε άδικο;

Αυτήν την αδιαφορία θα την πληρώσουν πολύ οι Δυτικοί, όταν δούνε τις Οθωμανικές ορδές να αποβιβάζονται στην Ιταλία το 1480 και προ των Πυλών της Βιέννης και της Βουδαπέστης. Άργησαν να αντιληφθούν την ζημιά, και μόλις το 1571 με την Ναυμαχία της Ναυπάκτου να περιορίσουν την τουρκική επεκτατικότητα.

Ωστόσο αυτή η αισχρή και απροκάλυπτα φιλοτουρκική στάση των Δυτικών θα συνεχιστεί ως τον 20^ο αιώνα. Αρκεί να θυμηθούμε πώς μας φέρθηκαν στην Μικρά Ασία το 1922 και λίγο πιο πριν οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Ιταλοί, οι Άγγλοι, οι Σοβιετικοί και οι Αμερικανοί, όλοι αυτοί που αγνόησαν την έννοια του Χριστιανισμού και επέτρεψαν να γιγαντωθεί η μουσουλμανική απειλή.

4. Ο εξ Ανατολών κίνδυνος παραμένει.

Ένα στοιχείο που μας θυμίζει διαρκώς την Άλωση του 1453 είναι και το ότι για 1000 και πλέον χρόνια (από την Μάχη του Μάντζικερτ το 1071) η τουρκική απειλή (στην αρχή των Σελτζούκων, αργότερα των Οθωμανών και, τελευταία, του Κεμαλικού Κράτους ) είναι ένας εφιάλτης για τον Ελληνισμό.

Σε αυτά μπορούμε να πούμε ότι : Δεν ξεχνάμε τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι, την πληγωμένη παρουσία των Ρωμιών σε Πόλη, Ίμβρο και Τένεδο. Δεν ξεχνάμε την σκλάβα Κωνσταντινούπολη και τον αξεπέραστο Πολιτισμό της Μεσαιωνικής Αυτοκρατορίας του Ελληνισμού, ιδιαίτερα όταν οι Τούρκοι γείτονες απειλούν την Ελεύθερη Κύπρο, το Αιγαίο, την Θράκη.

Ας εμπνεόμαστε από το Πνεύμα και τον Αγώνα των Υπερασπιστών της Πόλης του 1453.

Ας είναι αθάνατη η Μνήμη του Ήρωα Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ και των τελευταίων Υπερασπιστών της Κωνσταντινουπόλεως…

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

Φιλόλογος, συγγραφέας