«Φεγγαράκι μου λαμπρό…»

Όταν οι αρνητές του «Κρυφού Σχολειού» μας μαθαίνουν ιστορία μέσα από εφημερίδες.

«Το μόνο που είναι αναγκαίο για τον θρίαμβο του κακού είναι να μην κάνουν τίποτα οι καλοί».

Έντμουντ Μπερκ

«Να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μαθαίνουν ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν και το γένος μας είναι ελληνικόν. Και αν δεν σπουδάσεις ελληνικά αδελφέ μου δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα που ομολογεί η Εκκλησία μας».

Κοσμάς Αιτωλός

Στα τελευταία τους επετειακά αφιερώματα για την 25^η Μαρτίου πολλές μεγάλες εφημερίδες είχαν διάφορα κείμενα για το γεγονός και πρόβαλαν μία άλλη οπτική κατανόησης των γεγονότων για την τουρκοκρατία και την Εθνική μας Επανάσταση. Αυτοί οι εθνομηδενιστές χαβιαροαριστεροί αλλά και οι νεοφιλελέδες ευρωλιγούρηδες μιας κοσμοπολίτικης δεξιάς θέλουν να αποδείξουν ότι περνάγαμε ωραία με τους τούρκους και αποδομώντας την ιστορία χαρακτηρίζουν τους Σουλιώτες ληστές, μύθο τον «χορό του Ζαλόγγου», μεταβάλλουν τον Ρήγα σε μετενσάρκωση Γάλλου Ιακωβίνου, χαρακτηρίζουν την απάνθρωπη εξουσία των Οθωμανών έναντι των Ελλήνων ως «ανεκτική» και ανάμεσα σε όλα τα παραπάνω βλέπουν το «κρυφό σχολειό» σαν ένα μύθο που κατασκεύασε η Εκκλησία. Με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια που λέει ο λαός γιατί στο στόχαστρο εκτός από το Οθωμανικό καθεστώς που «ανεχόταν» την ύπαρξη σχολείων στα χρόνια της σκλαβιάς, μπαίνει και η Εκκλησία η οποία κατηγορείται για πάρα πολλά στα χρόνια αυτά.

Ο ρόλος της Εκκλησίας κατά την τουρκοκρατία.

Ξεκινώντας αυτό το σύντομο σχόλιο θέλω να θυμίσω ότι η αναγνώριση των οποιονδήποτε δικαιωμάτων  στους υπόδουλους έλληνες γινόταν με κριτήριο την Ορθόδοξη πίστη των Ελλήνων έτσι έχουμε ταύτιση της εθνικής ταυτότητας με το θρήσκευμα. Μετά την Άλωση, σχολεία συνέχισαν να υπάρχουν σε βενετοκρατούμενες και φραγκοκρατούμενες πόλεις, ενώ ο Πατριάρχης Ιωάσαφ θα επανιδρύσει γύρω στα 1556 το πατριαρχικό σχολείο που θα εξελιχθεί στην «Μεγάλη του Γένους Σχολή». Η Εκκλησία συνιστά, σε όλη την διαδρομή του υπόδουλου ελληνισμού το αποκλειστικό εκπαιδευτικό όχημα ως προς την βασική εκπαίδευση. Η Εκκλησία λειτουργεί ως ο σημαντικότερος φορέας της εθνικής και γλωσσικής συνείδησης του ελληνισμού.

Γράφει ο καθηγητής λαογραφίας Μιχάλης Μερακλής: «… οι κληρικοί υπήρξαν οπαδοί ή καλύτερα, από τους πρωταγωνιστές του νεοελληνικού διαφωτισμού. Ο εκδότης του Λόγιου Ερμή, ο Άνθιμος Γαζής, δεν ήταν η μοναδική περίπτωση – κάθε άλλο. Ο ένας από τους δύο διαδόχους του στην έκδοσή του, ο Θεοκλ. Φαρμακίδης, ήταν επίσης κληρικός».

Το Κρυφό Σχολειό.

Η διαμάχη τον τελευταίο καιρό για την ύπαρξη η μη του «Κρυφού Σχολειού» εντάσσεται στο πλαίσιο της αμφισβήτησης των διώξεων των Οθωμανών κατά της παιδείας. Το θέμα απέκτησε ακόμα και μια ισχυρή συμβολική διάσταση μαζί με την αμφισβήτηση όλων των άλλων γεγονότων της Εθνικής μας Επανάστασης.

Πέραν του γεγονότος ότι στα «προνόμια» που παραχωρήθηκαν μετά την Άλωση δεν περιλαμβάνουν τα σχολεία, η μουσουλμανική και η χριστιανική θρησκεία δεν ήταν ισότιμες και οι Οθωμανοί ανέχονταν απλώς τον χριστιανισμό γιατί είχαν ανάγκη από υπηκόους τους οποίους θα εκμεταλλεύονταν. Οι εκκλησίες γκρεμίζονταν ή μετατρέπονταν σε τεμένη και οι κληρικοί καταδιώκονταν. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα διώξεων του χριστιανικού στοιχείου όπως στην Κρήτη το 1669 και επί Σελίμ Α΄ (1520) και Μουράτ Γ΄(1577). Κατόπιν όλων αυτών πως θα γινόταν ανοιχτά εκπαίδευση των χριστιανοπαίδων;

Τεκμήρια της εποχής αλλά και μετέπειτα.

Στο πρόσφατο βιβλίο του Γιώργου Κεκαυμένου με τίτλο «Το Κρυφό Σχολειό» είναι συγκεντρωμένες δεκάδες σχετικές μαρτυρίες  ελλήνων της εποχής που αποδεικνύουν το πόσο δύσκολο πράγμα ήταν η παιδεία στα ελληνικά γράμματα σε όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας. Χαρακτηριστικές είναι οι μαρτυρίες του δημοτικιστή Ιακωβάκη Ρίζου-Νερουλού που από το 1818 βρισκόταν στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες ως πρωθυπουργός των ηγεμόνων, του συμβόλου του Διαφωτισμού, Αθανασίου Χριστόπουλου, που στο πολιτικό του δοκίμιο «Πολιτικά φροντίσματα»  μας λέει ότι οι τούρκοι κατακτητές «ανέτρεφαν δουλοπρεπώς» τους έλληνες «πρώτον, εμποδίζοντας την σπουδήν των μαθημάτων» και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος σε εκτενές υπόμνημά του προς τις ευρωπαϊκές αυλές, γράφει το 1920 από την Πίζα ότι «Τίποτε δεν ήταν πιο αυστηρά απαγορευμένο από την ίδρυση ενός σχολείου». Κι όμως παρόλα αυτά, την πληθώρα των στοιχείων το Κρυφό Σχολειό αμφισβητείται.

Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω δύο στοιχεία που αποδεικνύουν τόσο τον χαρακτήρα αλλά και την συμπεριφορά των τούρκων διαχρονικά. Το πρώτο στοιχείο μας το δίνει ο άγγλος σερ Έντμουντ Πηρς, ο οποίος στο βιβλίο του για την ζωή του Αμπντούλ Χαμίτ, μας λέει ξεκάθαρα ότι απαγορευόταν το… 1890 η ελληνική γλώσσα στα δικαστήρια των Ιωαννίνων και «ένας τέτοιος περιορισμός βρισκόταν μάλλον σε συμφωνία με την τουρκική παράδοση». Δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο είναι ότι στην σημερινή Τουρκία μέχρι πριν λίγα χρόνια απαγορευόταν η χρήση της κουρδικής γλώσσας. Οι εθνομηδενιστές της χαβιαροαριστεράς και οι ευρωλιγούρηδες νεοφιλελέδες τι λένε για τα παραπάνω;

Γιώργος Δημητρούλιας

Δημοτικός Σύμβουλος με την «Ελληνική Δράση»