Άρης Βελουχιώτης, ήταν δολοφόνος ή ήρωας; Παραποιήθηκε ο θάνατός του από τους εχθρούς του, παραποιείται ακόμα συστηματικά και ο βίος του. Και μια θεωρία συνωμοσίας: Μια παγκοσμίου φήμης ηθοποιός ειπώθηκε ότι τον παντρεύτηκε λίγο πριν από την αυτοκτονία του· Ακριτομυθίες!
Μια μέρα σαν σήμερα, 16 Ιουνίου του 1945, οι παρακρατικοί διώκτες του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη ανακαλύπτουν τη σορό του και τα πτώματα των συντρόφων του στη Χαράδρα της Μεσούντας στα Τζουμέρκα πλάι στον Αχελώο που έρρεε γαλήνιος.
Ένα λαμπρό, αλλά και σκοτεινό συγχρόνως κεφάλαιο της Ελληνικής Ιστορίας μόλις είχε κλείσει με τον πιο δραματικό και αποτρόπαιο τρόπο.
Ο συγγραφέας Διονύσης Χαριτόπουλος στο βιβλίο του «Άρης ο Αρχηγός των Ατάκτων» περιγράφει τη σκηνή: «Οι διώκτες του Άρη Βελουχιώτη άρχισαν να χτενίζουν τη χαράδρα της Μεσούντας. Πρώτα ανακάλυψαν τον μόνο νεκρό από τα πυρά τους, τον Θωμά Αρχιμανδρίτη· το προηγούμενο σούρουπο είχε επιχειρήσει απονενοημένη έξοδο πυροβολώντας, αλλά τον σκότωσαν αμέσως. Στο σημείο της τριπλής αυτοκτονίας έφτασαν πρώτοι οι παρακρατικοί Σταθαίοι και Χασιωτες, αλλά δεν γνώρισαν τους νεκρούς· είδαν μόνο δύο με στολή και έναν με καραγκούνικα ρούχα, μα το μυαλό τους δεν πήγε στον Άρη.
Πήραν να ληστεύουν τα υπάρχοντα των νεκρών. Τους έβγαλαν τις μπότες, μάζεψαν τους μαύρους σκούφους και τα όπλα τους, άρπαξαν το ρολόι με την αλυσίδα του Άρη και την ασημένια ταμπακιέρα του και ένας ξεκόλλησε με το μαχαίρι μία γέφυρα με χρυσά δόντια από το στόμα του αρχηγού. Σε λίγο φάνηκαν να κατεβαίνουν από πάνω και οι παρακρατικοί του Βόιδαρου, σέρνοντας μαζί τους τον Δράκο, αιχμάλωτο και κακοποιημένο· ένα κομμάτι από το αυτί του έλειπε. Ούτε εκείνοι γνώρισαν τον αρχηγό. Ο Δράκος τους άνοιξε τα μάτια. Ο Άρης, είπε, και ο Τζαβέλας και ο γέρος από τον Πρόδρομο. Βούιξε η χαράδρα από τις ιαχές θριάμβου.
Στα πόδια τους είχαν νεκρό τον τρομερό αρχηγό του ΕΛΑΣ. Με διαταγή του Βόιδαρου ο Δράκος αναγκάστηκε να κόψει τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα και τα φορτώθηκε να τα μεταφέρει. Η έκρηξη της χειροβομβίδας του Τζαβέλα δημιούργησε αρχικά κάποιες αμφιβολίες στους διώκτες του για τα αίτια θανάτου του αρχηγού. Η εξέταση της κεφαλής του Άρη, που έγινε ύστερα από μερικές μέρες στα Τρίκαλα, διαπίστωσε την ύπαρξη θανάσιμου τραύματος από σφαίρα στο δεξί αυτί»…
Ο Άρης είχε αυτοκτονήσει με το πιστόλι του κι όχι με χειροβομβίδα, όπως είχε διαδοθεί.
Τα κεφάλια σε φανοστάτη στα Τρίκαλα
Ο θάνατός του είχε πάρει τότε – όπως και η ζωή του – διαστάσεις μυστηριώδους θρύλου. Άλλοι έλεγαν ότι έπεσε από τις σφαίρες των διωκτών του, άλλοι ότι αυτοκτόνησε. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσοι τον ήθελαν νεκρό, τον μισούσαν τόσο, που τον αποκεφάλισαν και κρέμασαν το κεφάλι του σε φανοστάτη στην κεντρική πλατεία (Ρήγα Φεραίου) των Τρικάλων!
Γράφει ο Χαριτόπουλος: «Έλα κλειστό στρατιωτικό αυτοκίνητο περνάει μέσα από τα Τρίκαλα μεταφέροντας σιδηροδέσμιους άνδρες του ΕΛΑΣ. Ανάμεσά τους είναι οι καπετάνιοι Κόζακας και Μπουκουβάλας, σακατεμένοι από το ξύλο και τα βασανιστήρια. Στο δρόμο επικρατεί μία αναστάτωση· ακούγονται φωνές, φασαρία και νταούλια να χτυπάνε. Κάτι συμβαίνει και το μυαλό των δέσμιων Ελασιτών πάει με ελπίδα στον Άρη, που ξέρουν πώς γυρνάει σε εκείνα τα βουνά. Ο Κόζακας σκύβει λίγο και όπως είναι δεμένος χέρι – χέρι με τον Μπουκουβάλα του ψιθυρίζει: Λες να ΄ναι αυτός εδώ;
Είναι εκεί.
Στην πλατεία Ρήγα Φεραίου των Τρικάλων, οι οπλισμένοι φρουροί κατεβαίνουν από το αυτοκίνητο και σε λίγο καλούν με φωνές τους αλυσοδεμένους Ελασίτες να αντικρίσουν το αποτρόπαιο θέαμα. Στο ίδιο σημείο που εαμική ηγεσία, πριν από λίγους μήνες είχε αναγγείλει στο παγωμένο πλήθος τη συμφωνία της Βάρκιζας κρέμονται από ένα στυλό τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα! Την κτηνωδία χρεώνονται απευθείας η κυβέρνηση και κυρίως ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Τσάτσος, οι οποίοι έδωσαν την άδεια γι’ αυτή την αποκρουστική έκθεση κεφαλών».
Πρώτη «πιστολιά» από το ΚΚΕ
Δυο μήνες πριν, τον Απρίλιο του ’45 η 11η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, θα προχωρήσει στην αποκήρυξη και στη διαγραφή του Άρη γιατί δεν αποδέχτηκε τη Συμφωνία της Βάρκιζας. H απόφαση θα κρατηθεί κρυφή και θα δημοσιευθεί στον «Ριζοσπάστη» η τελεσίδικη καταδικαστική κρίση του Πολιτικού Γραφείου ακριβώς την ίδια ημέρα που ο Βελουχιώτης έπεφτε νεκρός στη Μεσούντα, με τον άθλιο τίτλο: «Η προδοσία του Βελουχιώτη»!
Την είδηση του θανάτου του αρχηγού θα επιβεβαιώσει και ο «Ριζοσπάστης»: Το δημοσίευμα της Τρίτης 19 Ιουνίου στη δεύτερη σελίδα έφερε τον τίτλο: «Ο Αρης αυτοκτόνησε αφού τραυματίστηκε σε συμπλοκή με Αγγλους, Εθνοφύλακες και μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες». H ανταπόκριση από τη Λάρισα σημείωνε ότι «κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αρης τραυματίστηκε και για να μη συλληφθεί αιχμάλωτος αυτοκτόνησε με χειροβομβίδα της οποίας προκάλεσε την έκρηξη». Και κατέληγε: «Με την ίδια χειροβομβίδα σκοτώθηκε και ο Τζαβέλλας. Ωστόσο οι τότε επίσημες αναφορές του Στρατού λένε ότι ο Βελουχιώτης έπεσε νεκρός από τα πυρά των διωκτών του. Η ουσία είναι ότι ο Άρης Βελουχιώτης από εκείνο το βράδυ καβάλησε στο φαρί του και καλπάζει από τότε στα σύννεφα του μύθου.
«Αλήτης» ή «πολεμική μεγαλοφυΐα »;
Τι ήταν όμως ο Άρης Βελουχιώτης; Φονιάς, κίναιδος και διεστραμμένος σαδιστής, όπως τον παρουσιάζουν οι εχθροί του ή ο απόλυτος ήρωας της Εθνικής Αντίστασης, όπως τον περιγράφουν όσοι τον έζησαν από κοντά και τον έχουν αποδόσει στην Ιστορία;
Ας πάρουμε μια γεύση από γνώμες ανθρώπων που έζησαν πλάι στον Βελουχιώτη.
Νίκος Ζαχαριάδης ΓΓ του ΚΚΕ λέει το 1950: «Ο Βελουχιώτης, εκτός από τα άλλα, ήταν και «δηλωσίας», Ο Κλάρας, που είχε στρατιωτικές ικανότητες κατσαπλιαδισμού, ίσως κάτι παραπάνω, σαν κομματική φυσιογνωμία ήταν ένας άνθρωπος που μόνο να χαντακώσει το Κόμμα μπορούσε. Καθόταν κι έτρεφε ψείρες, μεθούσε, έκανε όργια, δούλευε διαλυτικά και χαντάκωνε το κίνημα και τον ΕΛΑΣ Παρ’ όλο ότι και αυτός σε ορισμένα σημεία μπορεί να είχε δίκιο, στη βάση τάχθηκε ενάντια στο Κόμμα. Ήταν ένας μικροαστός τυχοδιώκτης. Όταν σφίχτηκε λιγάκι στην Κέρκυρα, ούτε ένα μπάτσο δεν έφαγε και λύγισε. Και έπειτα είχε αξιώσεις ηγέτη και καθοδηγητή».
Ο (ίδιος ο) Νίκος Ζαχαριάδης από την εξορία το 1962 λέει άλλα: «Ο Άρης ήταν ένας άξιος καπετάνιος. Λαϊκός αγωνιστής. Ήταν και έμεινε θρύλος. Άξιος αρχηγός του ΕΛΑΣ. Ένα ατίθασο και λογικό παλληκάρι. Ήταν ο νέος Καραϊσκάκης. Τον θυσίασα μπροστά στο τείχος της τότε Κ.Ε. του ΚΚΕ. Έχω βαριά την ευθύνη γι’ αυτό κι έχω ένα ασήκωτο βάρος στη συνείδησή μου»!
Γιάννης Ιωαννίδης, ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ: «Ο Άρης πάντα ήταν νταής, ωσότου να κάνει τη δήλωση. Όταν ένιωθε την πλάτη του εξασφαλισμένη, σ’ αυτά τα πράγματα πάντα ήταν εντάξει. Όμως πάντα είχε το αλήτικο στοιχείο πάνω του. Αυτός ο άνθρωπος τώρα, βρέθηκε στο βουνό, επικεφαλής του αντάρτικου. Μπορούσες να ‘χεις εμπιστοσύνη; Δεν μπορούσες»…
Παναγιώτης Κανελλόπουλος πολιτικός – διετέλεσε και πρωθυπουργός – φιλόσοφος, ακαδημαϊκός: «Άντρες σαν τον Άρη Βελουχιώτη είναι ζήτημα αν γεννιέται ένας κάθε εκατό χρόνια».
Κομνηνός Πυρόμαγλου υπαρχηγός του ΕΔΕΣ: «Αυτός επέβαλε τη σιδηρά πειθαρχία στα τμήματα του ΕΛΑΣ. Ήταν πανταχού παρών, εμπνέων τον θαυμασμό και τον φόβο, μεταδίδων εμπιστοσύνη και αισιοδοξία στους αντάρτες του και απογοήτευση στους άλλους».
Κρις Μοντάγκιου Γούντχαουζ, Άγγλος συνταγματάρχης που συμμετείχε στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου: «Ήταν η πολεμική μεγαλοφυΐα του ΕΛΑΣ».
Ο Βελουχιώτης είχε φανατικούς εχθρούς και ορκισμένους φίλους, οποιοδήποτε συμπέρασμα λοιπόν για τη δράση και την προσωπικότητά του εξάγεται με την εμπεριστατωμένη ανάγνωση των κειμένων που έχουν γραφτεί γι’ αυτόν και με την εξίσου προσεκτική και φρόνιμη μελέτη της ταυτότητας όσων τα έγραψαν. Οι αφελείς και αβασάνιστοι χαρακτηρισμοί δεν χωρούν ούτε στην ιστορία, ούτε στη δράση, ούτε στην πορεία του ανδρός κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής (και μόνον τότε)…
Από Θανάσης Κλάρας, Ο Άρης!
Ο Άρης Βελουχιώτης, είχε γεννηθεί – ως Θανάσης Κλάρας – στις 27 Αυγούστου του 1905 στην Λαμία. Ο πατέρας του Δημήτρης, ήταν δικηγόρος και η μητέρα του, η Αγλαΐα Ζέρβα, λέγεται πως είχε μακρινή συγγένεια με τον ορκισμένο εχθρό του την περίοδο της κατοχής, Ναπολέοντα Ζέρβα. Η κομμουνιστική του δράση οδήγησε τον Θανάση Κλάρα σε στρατόπεδο ανεπιθύμητων κατά την διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας. Μετά την απόλυσή του, φυλακίστηκε πολλές φορές και εξορίστηκε άλλες τόσες, μέχρι και το 1940. Το 1936 καταδικάστηκε σε τετραετή φυλάκιση από την δικτατορία Μεταξά και αποφυλακίστηκε το 1939, όταν υπέγραψε «δήλωση μετάνοιας», αποκηρύσσοντας τον κομμουνισμό και το ΚΚΕ. Η πράξη του αυτή θεωρήθηκε ατιμωτική και τον ακολουθούσε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Στον πόλεμο εναντίον των Ιταλών, υπηρέτησε ως στρατιώτης του πυροβολικού στην Μακεδονία. Αργότερα επέστρεψε στην Αθήνα, με την αντιστασιακή του δράση να γεννιέται στην Ευρυτανία το 1942. Εκείνη την περίοδο θα αποκτήσει το ψευδώνυμο Άρης Βελουχιώτης, από τον Άρη τον θεό του πολέμου και το όρος (Τυμφρηστός) Βελούχι. Η θρυλική φήμη που απέκτησε, ήταν για την συμμετοχή του στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, η οποία έγινε σε συνεργασία των αντάρτικων ομάδων του ΕΛΑΣ με αρχηγό τον Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ, με αρχηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα.
Το ΚΚΕ αποκατέστησε πολιτικά τον Άρη Βελουχιώτη δυο φορές, στις 20 Ιουνίου του 1962 και στις 16 Ιουλίου του 2011. Ο Άρης ήταν «πεισματάρης, περήφανος και απόλυτος, είναι μέχρι και σήμερα μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές του αντάρτικου αγώνα. Οι Αριστεροί τον θεωρούν ήρωα, ενώ οι δεξιοί, (ακόμα και σήμερα) εγκληματία και μακελάρη αθώων.
Ο «γάμος» με την Ειρήνη Παππά…
Και μια ξεχασμένη ιστορία, που κατέχει θέση στο βιβλίο με τις θεωρίες συνωμοσίας των ελληνικών δρώμενων. Λέγεται ότι, ο Βελουχιώτης, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του, στις 30 Δεκεμβρίου του 1944, είχε νυμφευθεί την Ειρήνη Λελέκου, την μετέπειτα διάσημη ηθοποιό Ειρήνη Παππά! Διαβάζουμε από το site mononews.gr το θέμα που υπογράφει η συντάκτρια Αλεξάνδρα Τσόλκα: «Η Ειρήνη Παππά δεν έκρυψε ποτέ πως ήταν μέλος του ΚΚΕ, άλλα ούτε και πως με την μεταπολίτευση έβρισκε την προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου ηγετική. Όμως από τις αριστερές της πεποιθήσεις, που φυσικά δεν την εμποδίσαν να δουλέψει παγκόσμια ακόμα και στην καρδιά του Χόλιγουντ που σκιαμαχεί συχνά με εχθρούς ιδεολογικούς, κάποια στιγμή ξεσπά μια φήμη και μια σωρεία δημοσιεύσεων που πληγώνει την Ειρήνη Παππά πολύ. Μια κυρία από την Καρδίτσα, δηλώνει πως είναι εξώγαμο παιδί της Παππά και του Άρη Βελουχιώτη! Μια ιστορία σκοτεινή σαν τη ιστορική περίοδο της εποχής εκείνης, με ήρωες δυο πλάσματα μυθικά για τη χώρα, γίνονται υλικό πρώτης τάξεως για θεωρίες συνομωσίας. Η Ειρήνη Παππά αποδεικνύει πως εκείνη την περίοδο που της χρεώνονται όλα αυτά, ήταν 16 χρόνων και μαθήτρια στο σχολείο της και στο Εθνικό. Ο στενός της κύκλος, πάλι, κάνει λόγο για μια λεβέντισσα που ποτέ δε θα αρνιόταν να αναλάβει όλες τις ευθύνες, ακόμη και εκείνες που δεν της αναλογούσαν»…
Ο επίλογος δικαιωματικά από τον Διονύση Χαριτόπουλο: «Οι μύθοι δημιουργούνται σαν τους κρυστάλλους ακολουθώντας τον δικό τους παλινδρομικό τύπο. Τους χρειάζεται όμως ο κατάλληλος πυρήνας. Οι μετριότητες και οι απατεώνες δεν έχουν μυθογεννητική ισχύ. Δημιουργούν μόδες που πολύ γρήγορα ξεπερνιούνται.
Η ετυμηγορία των ανταρτών και των ανθρώπων που τον έζησαν είναι λιτή και αμετάκλητη, όπως του αρμόζει: Ούτε θα γεννήσει άλλη μάνα τέτοιο γιό.
Υ.Γ: Το 2τομο βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου «Άρης, ο Αρχηγός των Ατάκτων», είναι η πλήρης αντικειμενική και πιο εμπεριστατωμένη βιογραφία του Βελουχιώτη.
